Papier (kleuren, soorten, vulstoffen, harslijm) en meer...

De eigenschappen van papier moeten ook weer uiterst zorgvuldig aan het doel, waarvoor het gebruikt wordt, aangepast worden. Hiertoe staan verschillende grondstoffen ter beschikking met de meest uiteenlopende eigenschappen.
Door de fabricatiemethode te wijzigen kan men het eindproduct bijna in het oneindige varieren.

Houtslijp

Grote blokken hout worden tegen draaiende slijpstenen gehouden, het gevormde houtmeel wordt met water weggespoeld. Dit proces is dus zuiver mechanisch.

Sulfiet-papierstof

Zaagmeel of hout in kleine stukjes wordt onder druk gekookt met een oplossing van zuur calciumsulfiet. Om deze oplossing te bereiden laat men een oplossing van zwaveldioxyde in water door een toren over stukken kalk lopen; hierbij gaat een deel van de kalk in oplossing. De oplossing bevat dan nog 3,5 % ongebonden zwaveligzuur. De bestanddelen van het hout, die niet uit cellulose bestaan, gaan hierbij in oplossing.

Sulfaat-papierstof

Hierbij wordt het hout onder druk met een oplossing van natriumhydroxyde en natriumsulfide gekookt. De oplossing moet ongeveer 11 g soda, 90 g natriumhydroxyde en 25 g natriumsulfide per liter bevatten.

HEBBEN

Natron-papierstof

Het hout wordt hier onder druk gekookt met een oplossing van 6 tot 8 % natriumhydroxyde in water.

Jute

Oud zakkenmateriaal wordt met een zwakke loogoplossing gekookt, onder gewone of iets verhoogde druk. De oplossing bevat 1 tot 5 % natriumhydroxyde of 5 tot 10 % kalk. Het koken duurt 4 tot 18 uur, het materiaal wordt dan uitgewassen en tot een vezelbrij vermalen.
Hennep en manillamateriaal worden juist als jute behandeld.

papiermolen-schoolmeester-fabriek-de-vergulde-bijkorf-westzaan-1939

Papiermolen ″De Schoolmeester″, naast fabriek ″De Vergulde Bijkorf″ te Westzaan (1939)

Papiersoorten

Papier wordt gemaakt door de vezelbrij op een fijne zeef te gieten. Men zorgt er voor, dat een gelijkmatig dikke laag op de zeef blijft liggen. Deze vezellaag wordt nu door afpersen tussen walsen en tenslotte door persen tussen hete walsen gedroogd en dicht en glad gemaakt.

Voor boeken neemt men gewoonlijk sulfiet- en natronpapier; krantenpapier bestaat voor 80 % uit houtslijp; schrijfpapier kan uit lompen gemaakt worden, gewoonlijk echter uit sulfietpapierstof of sulfiet- en natronpapierstof. Pakpapier bestaat uit sulfiet-, sulfaat-, jutepapierstof, gewoonlijk uit mengsels van verschillende soorten.

Waspapier maakt men door gewoon papier met gesmolten paraffine te impregneren en de overmaat af te persen.

Perkamentpapier wordt gemaakt door gewoon papier korte tijd in sterk zwavelzuur te dompelen, het zuur wordt direct uitgewassen. Door de vezelbrij uiterst fijn te malen en het papier zeer sterk te kalanderen wordt het doorschijnend. Zonder extra nabehandeling wordt het als vetdicht papier gebruikt.

Geschept papier met de naam 'Zaansch bord' onder de pers in papiermolen de Schoolmeester

Papier waterdicht maken

Men lost 1 dl borax in 10 dl water op en lost hierin zooveel schellak op als mogelijk is. De eventueel verdunde oplossing wordt met een zachte brede kwast op het papier gestreken. Men kan het papier ook in de oplossing dompelen.

Ook kan men het papier impregneren met een oplossing van:

Ammoniumcarbonaat	3	dl
Glycerine	3	dl
Gelatine	2	dl
Agar-agar	1	dl
Kaliumbichromaat	½	dl
Water	100	dl

Na het drogen wordt het papier dun met een niet drogende olie ingewreven.

Perkamentpapier

Men dompelt zuiver, niet of weinig gevuld en bezwaard papier in 50-pcts zwavelzuur. Hierbij moet men er voor zorgen, dat de luchtblazen die zich eventueel vormen, onmiddellijk verwijderd worden. Het papier blijft ongeveer 5 sec met het zuur in aanraking.

Hierna wordt het onmiddellijk in een grote hoeveelheid water gedompeld om de inwerking van het zuur onmiddellijk te doen ophouden. Het papier wordt in stromend water goed uitgewassen, hierna door een verdunde ammoniakoplossing gespoeld en tenslotte weer met zuiver water goed uitgewassen tot de laatste sporen ammoniak verdwenen zijn.

Het fraaiste perkamentachtige uiterlijk krijgt men met zeer dik papier. De duur van de inwerking hangt uitermate van de soort papier en van de dikte af en moet door proeven bepaald worden.

HEBBEN

Onbrandbaar papier

Ammoniumsulfaat	8		dl
Boorzuur	3		dl
Borax	1	,7	dl
Water	100		dl

De oplossing wordt op 50℃ verwarmd en bij deze temperatuur dompelt men het papier in de oplossing. Na het drogen wordt het papier met een heet ijzer glad gestreken of het wordt in een pers gedroogd.

Vetvlekken uit papier verwijderen

Men legt het papier tussen twee lagen schoon poreus papier op een zachte onderlaag (strijkplank) en strijkt met een matig warm strijkijzer zo lang over de vetvlek tot het vet door de beide schone stukken papier opgezogen is. Desnoods herhaalt men de bewerking.

Calqueerpapier

Het is soms nodig een tekening op een gewoon vel papier over te trekken. Hiertoe maakt men dan het papier tijdelijk doorzichtig door het met benzine in te wrijven; zolang het papier met benzine doortrokken is, blijft het doorschijnend. Indien de gewone benzine te vlug verdampt kan men de minder vluchtige lakbenzine nemen. Men moet er echter steeds voor zorgen, dat het gebruikte oplosmiddel volledig vluchtig is.

Nadat men de tekening gecalqueerd heeft laat men de benzine verdampen. De laatste resten, vooral om de reuk, verwijdert men door overstrijken met een warme strijkbout.

Calqueerpapier

Caseïnelijm voor papier

Casseïne	50		dl
Water	200		dl
Borax	9	,7	dl
Ammoniak 26°	1		dl

De caseïne laat men een nacht in water inweken. De borax wordt in weinig heet water opgelost en de volgende dag bij de caseïne gevoegd. Het geheel wordt dan tot 70℃ verwarmd en zolang warm gehouden tot de caseïne geheel opgelost is. Hierna wordt de ammoniak toegevoegd.

Wasemulsie voor papier

Carnaubawas	50	dl
Water	400	dl
Zeep	12	dl

De zeep wordt in kokend water opgelost. Aan de kokende zeepoplossing voegt men nu de voorgesmolten carnaubawas toe en roert tot men een gelijkmatige emulsie verkregen beeft.

Handgemaakt geschept papier

Gele deklaag voor papier

China clay	50	dl
Blanc fix in pasta	50	dl
Chromaatgeel-pasta	125	dl
Talcum	12	dl
Caseïnelijm	90	dl
Carnaubawas-emulsie	32	dl

Blauwe deklaag voor papier

Berlijns blauwpasta 30%	100	dl
Violette lakpasta 35%	75	dl
Bruine lakpasta 35%	75	dl
Caseïnelijm	65	dl
Carnaubawas-emulsie	25	dl
Talcum	4	dl

Parelkleur-deklaag

China clay	50	dl
Blanc fix in pasta	50	dl
Talcum	4	dl
Ultramarijnblauw	5	dl
Water	30	dl
Deze worden tot een fijne pasta gemalen. Dan toevoegen:
Caseïnelijm	100	dl
Carnaubawas-emulsie	30	dl

Rode deklaag

Rode lakpasta	200	dl
Talcum	4	dl
Caseïnelijm	100	dl
Carnauba-wasemulsie	50	dl

Oud papier als grondstof voor nieuw papier

Witte deklaag

China clay	300	dl
Water	150	dl
Talcum	18	dl
Caseïnelijm	200	dl
Carnaubawas-emulsie	100	dl

Witte zachte deklaag

Water	132	dl
China clay	130	dl
Caseïne	14	dl
Borax	2	dl
Ammoniak	½	dl

Wit voor hoge glans

Water	520	dl
Natriumhydroxyde	3	dl
Ammoniak	2	dl
Satijnwit	440	dl
China clay	650	dl
Eerst goed mengen en dan de volgende oplossing toevoegen:
Water	400	dl
Caseïne	100	dl
Natriumhydroxyde	10	dl
Trinatriumfosfaat	7	dl
Borax	5	dl
Ammoniak	15	dl

Handgemaakte kaarten

Imitatie-perkament

Natriumsilicaat	30		dl
Natriumsulforicinolaat	20		dl

Deze worden samen op een waterbad verwarmd. Hierna voegt men 30 dl kokend water toe.

Een stuk papier, dat men onmiddellijk in de oplossing dompelt, verkrijgt een perkamentachtig uiterlijk. Door het mengsel langer te laten koken, kan men met de oplossing papier geheel doorschijnend maken.

Verder verkrijgt men een perkamentachtig effect, door papier in een verdunde schellakoplossing te dompelen waaraan men enige procenten tricresylfosfaat toegevoegd heeft.

Doorschijnend papier

Manillacopal	100	dl
Alcohol	300	dl
Ricinusolie	8-12	dl

Conserveren van blauwdrukken

Dun inwrijven met oplossing van:
Colophonium	3	g
Paraffine	6	g
Terpentijnolie	30	g

Waterdicht papier

Paraffine	22	,5	dl
Triethanolaminestearaat	3	,0	dl
Water	74	,5	dl

De paraffine wordt gesmolten en het stearaat wordt bij de smelt gevoegd. Het water wordt aan de kook gebracht en onder heftig roeren giet men nu de was bij het water. De emulsie laat men onder roeren afkoelen.

Het papier wordt nu aan de ene kant, die met water in aanraking komt, met de emulsie bestreken. Het papier of het carton wordt nu vlug tot boven het smeltpunt van de gebruikte paraffine verhit. De paraffine smelt tot een samenhangend laagje binnen in het papier, daar het in de emulsie aanwezige water verhindert dat de paraffine het papier over de gehele dikte doordringt.<

Vooral bij dikke voorwerpen, die van papierbrij gegoten worden, bespaart deze methode ongeveer 90 % paraffine vergeleken met het impregneren met gesmolten paraffine. Bovendien wordt de buitenkant van de geïmpregneerde bekers en dergelijke voorwerpen niet vettig, zodat het voorwerp nog normaal bedrukt kan worden.

Menukaart, gedrukt op watervast papier

Vetdicht papier

Stijfsel	6	,6	dl
Natriumhydroxyde	0	,1	dl
Glycerine	2	,0	dl
Suiker	0	,6	dl
Water	90	,5	dl
Natriumsalicylaat	0	,2	dl

De loog wordt in het water opgelost en de stijfsel wordt met een deel van deze oplossing aangeroerd. Men voegt nu de rest van de loogoplossing toe en verhit het geheel in een met stoom verwarmde ketel op 85℃. Het duurt ongeveer een half uur tot de stijfsel geheel opgelost is. Hierna worden de andere bestanddeelen opgelost.

In het algemeen bereikt men met twee dunne lagen van deze stijfseloplossing dat normaal papier geheel vetdicht wordt.

Vetdicht papier

Mimeograafpapier

Benzine	1250		dl
Ozokeriet	55		dl
Oliezuur	32	,5	dl
Palmitinezuur	12	,5	dl

Het dunne cellulosepapier (12 g per vierkanten meter) wordt op een metalen plaat gelegd, die op 100℃ verwarmd is. De wasoplossing brengt men met een spons dun op.

Zacht papier

Bijna weefselachtig zacht kan men papier maken door het in een 10-pcts oplossing van glycerine in water te dompelen en dan te drogen

Doorschijnend inpakmateriaal

Het cellophaan bestaat uit geregenereerde cellulose, dus is eigenlijk hetzelfde materiaal als de viscose-kunstzijde. De fabricatie hiervan is uiterst moeilijk. In het klein kan men iets dergelijks maken door een oplossing van ethyl- of benzylcellulose, waaraan men enige procenten dibutylftalaat of tricresylfosfaat toegevoegd heeft, op een schone glasplaat uit te gieten. Het laagje trekt men dan na het drogen van de glasplaat af en men heeft een sterk glanzende absoluut doorzichtige film verkregen. Deze soort glaspapier kan men kleuren door aan de oplossing oplosbare anilinekleurstoffen toe te voegen.

Harslijm voor papier

Colophonium	100	kg
Soda	11	kg
Natriumbicarbonaat	5	kg
Ammoniak 0,930	4	kg
Water	100	kg

De hars wordt met het water, de soda en het bicarbonaat verhit en tot koken gebracht. Zodra het mengsel kookt voegt men de ammoniak toe en beëindigt hiermede de verzeping. De zeepoplossing wordt enige minuten doorgekookt.

HEBBEN

Hfst.10 - Papier
- uit Mengen & Roeren deel 1:

• Papier 1

Houtslijp - Sulfiet-papierstof - Sulfaat-papierstof - Batron-papierstof - Jute - Papiersoorten - Papier waterdicht maken - Perkamentpapier - Onbrandbaar papier - Catqueerpapier - Caseïnelijm voor papier - Wasemulsie voor papier - Gele deklaag voor papier - Blauwe deklaag voor papier - Parelkleur-deklaag - Roode deklaag - Witte deklaag - Imitatie-perkament - Doorschijnend papier - Conserveren van blauwdrukken - Waterdicht papier - Vetdicht papier - Mimeograafpapier Zacht papier - Doorschijnend inpakmateriaal - Harslijm voor papier

- uit Mengen & Roeren deel 2:

• Papier 2

Papiersoorten - Pressspan-emulsie - Wasmelk voor kunstdrukpapier - Papier-waslijm - Zwart-carbonpapier - Violet carbonpapier - Verven van papier - Hard filtreerpapier - Onbrandbaar papier - Mottenpapier - Paraffinepapier - Postzegel-kleefstof

De inleiding is van belang voor alle pagina's van mengen & roeren, sla deze dus niet over

• Inleiding

Belangrijk

Voorkom ongelukken!
Gevaarlijk vergiftige stoffen worden bij het recept aangegeven. Men mag echter nooit vergeten dat alle chemicaliën relatief gevaarlijk zijn. Na het werken met chemicaliën moet men dus in ieder geval de handen wasschen, gedurende het werk mag men met de handen niet aan de oogen komen. Bij het werken met brandbare vloeistoffen mag volstrekt geen vuur in het vertrek aanwezig zijn.

Aanvulling door vindikhier.nl
Beslist lezen!
Op deze website geven wij de oorspronkelijke tekst weer van het boek 'mengen en roeren, verschenen in 1936. Lees vooral de inleiding met onderwerpen als verwarmen (boven waterbad, ofwel au bain-marie) en andere veiligheidszaken. Gebruik beschermende kleding, handschoenen en veiligheidsbril bij het werken met gevaarlijke stoffen.
Sommige recepten of in recepten vermelde stoffen zijn wellicht in onbruik geraakt, niet meer verkrijgbaar, niet meer toegestaan of zelfs ronduit gevaarlijk.
Denk daarbij aan bijvoorbeeld asbest. Maar ook aan gevaarlijke stoffen als arsenicum en strychnine. Ga dus geen recepten namaken zonder kennis van zaken of met gevaarlijke of verboden stoffen. Met andere woorden:

'DON'T TRY THIS AT HOME'

Wij onthouden ons van iedere verantwoordelijkheid, met betrekking tot fouten in de informatie, eventuele schadelijkheid van vermelde stoffen en eventuele schadelijke gevolgen van het werken met deze stoffen of van het opvolgen van de recepten in dit boek. Ons motto is slechts: Laat oude kennis niet verloren gaan.

'Enjoy Life'